Prawo pomocy publicznej oddziałuje na wiele sfer aktywności Państw Członkowskich. Jedną z nich jest także prawo podatkowe, w tym również podatki bezpośrednie. Oczywiście na obecnym etapie rozwoju prawa Unii podatki bezpośrednie należą do kompetencji państw członkowskich. Nie oznacza to jednak, że Państwa Członkowskie mogą kształtować je według własnego uznania, z pominięciem wymagań prawa pomocy publicznej. W niedawnym wyroku w sprawie belgijskich zasad opodatkowania korporacji międzynarodowych Sąd stwierdził wyraźnie, że:

I tak, interwencje państw członkowskich w dziedzinach, które nie zostały zharmonizowane na szczeblu Unii, takich jak podatki bezpośrednie, nie są wyłączone z zakresu stosowania uregulowań dotyczących kontroli pomocy państwa. Komisja może zatem uznać środek podatkowy za pomoc państwa, o ile są spełnione przesłanki takiego uznania. Państwa członkowskie powinny zatem wykonywać swoje kompetencje w dziedzinie podatków zgodnie z prawem Unii. W konsekwencji powinny one powstrzymać się od podejmowania w tym kontekście jakichkolwiek środków mogących stanowić pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym(1).

Nic dziwnego zatem, że podatnicy, próbując bronić się przed koniecznością poniesienia ciężaru podatkowego, podnoszą często zarzuty związane z prawem pomocy publicznej. Ich argumentacja koncentruje się przy tym zazwyczaj na twierdzeniu, że ciężar podatkowy jakiemu oni podlegają stanowi dla ich konkurentów (nieobjętych daną regulacją podatkową) nielegalną pomoc publiczną. Jak trafie wyjaśnił logikę stojącą za tą argumentacją rzecznik generalny Tizzano w swojej opinii w sprawie Ferring:

(…) każdy nowy podatek nałożony na daną kategorię podmiotów gospodarczych można teoretycznie postrzegać jako korzyść przyznaną wszystkim podmiotom, które nie podlegają temu podatkowi,
a stanowią bliższą lub dalsza konkurencję dla tej pierwszej kategorii podmiotów. Przykładowo podatek, który dotyczy producentów piwa, można uznać za pośrednią pomoc dla producentów wina; podatek nałożony na przewoźników drogowych może być postrzegany jako pomoc dla przedsiębiorstw transportu kolejowego; podatek od operatorów kin może oznaczać pomoc dla teatrów itd (2).

Skoro zatem fakt nieobjęcia daną regulacją podatkową konkurentów podatnika stanowi dla nich pomoc publiczną to wówczas organy podatkowe i sądy administracyjne, w przekonaniu podatników, powinny tak stosować prawo podatkowe by tę pomoc wykluczyć. W praktyce zatem podatnicy oczekują często, że niekorzystna regulacja podatkowa nie będzie w ogóle zastosowana względem nich dzięki czemu albo zapłacą mniejszy podatek albo w ogóle go unikną.

Nie mniej jednak wydane w zeszłym tygodniu wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawach Tesco-Global Áruházak(3) oraz Vodafone Magyarország(4) jasno wskazują, że Trybunał w Luksemburgu nie zgadza się zasadniczo na takie zastosowanie prawa pomocy publicznej. W obu tych wyrokach Trybunał jasno bowiem orzekł, że:

(…) ewentualna niezgodność z prawem, w świetle norm prawa Unii dotyczących pomocy państwa, zwolnienia z podatku nie może wpływać na legalność poboru podatku jako takiego, w związku z czym podmiot zobowiązany do uiszczenia tego podatku nie może powoływać się na okoliczność, że zwolnienie, z którego korzystają inne podmioty, stanowi pomoc państwa, w celu uniknięcia zapłaty tego podatku(5).

Tym samym Trybunał jasno wskazał, że na gruncie prawa podatkowego wykorzystanie prawa pomocy publicznej w celu uchylenia się od obowiązku jego zapłaty jest co do zasady niedopuszczalne. Stąd też podatnicy próbujący uchylić się od obowiązku zapłaty podatków winni mieć świadomość że prawo pomocy publicznej nie zawsze będzie właściwą drogą do tego celu.

1 Wyrok Sądu z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie T-131/16 Królestwo Belgii p-ko Komisji Europejskiej, ECLI:EU:T:2019:91, pkt 63.

2 Opinia rzecznika generalnego Tizzano przedstawiona w dniu 8 maja 2001 r. w sprawie C-53/00 Ferring SA, ECLI:EU:C:2001:253, pkt 36.

3 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie C-323/18 Tesco-Global Áruházak, ECLI:EU:C:2020:140.

4 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie C-75/18 Vodafone Magyarország, ECLI:EU:C:2020:139.

5 Tesco-Global Áruházak, pkt 36 oraz Vodafone Magyarország, pkt 24.