Podatek od nieruchomości  był już „świadkiem” nie jednej potyczki na gruncie prawa pomocy publicznej. Z tego też względu wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 19 października 2021 r. w sprawie I SA/Rz 563/21 na pierwszy rzut oka mógłby nie wzbudzić większego zainteresowania. Nie mniej jego bliższa lektura wskazuje, że jest to orzeczenie zasługujące na odnotowanie. Według mojej wiedzy jest to bowiem pierwsze orzeczenie polskiego sądu (na razie nieprawomocne), w którym Sąd uznał, że organ podatkowy (Gmina) może odmówić prawa do korzystania ze zwolnienia podatkowego w sytuacji w której ustawodawca nie dopełnił procedury z art. 108 ust. 3 TFUE. Innymi słowy, Gmina może odmówić realizacji ustawowych zwolnień przewidzianych w Ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 2019 poz. 1170) (dalej: u.p.o.l.) w sytuacji w których stanowią one nielegalną pomoc publiczną.  

Spór pomiędzy podatnikiem, a organem podatkowym na kanwie którego przyszło orzekać WSA w Rzeszowie dotyczył zasad opodatkowania infrastruktury kolejowej. Temat ten od lat budzi emocje, bowiem na skutek zmian wprowadzonych w 2016 r. zwolnienie o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. zostało rozszerzone tak, ze nie obejmowało jednie infrastruktury kolejowej o charakterze ogólnodostępnej, lecz także infrastruktury prywatnej. Co więcej, zwolnienie z podatku  przysługiwało na całą działkę ewidencyjną, niezależnie od stopnia jej zajęcia pod tą infrastrukturę.

Podatnik, opierając się na znowelizowanych przepisach u.p.o.l. wystąpił zatem do organu podatkowego w celu uzyskania interpretacji podatkowej, która potwierdzi jego prawa do korzystania ze zwolnienia o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. Niestety dla niego organ podatkowy uznał, że złożony przez niego wniosek o wydanie interpretacji podatkowej nie był prawidłowy. Co ciekawe, organ nie kwestionował interpretacji podatnika w zakresie wykładni przepisów prawa polskiego. Tu obie strony były zgodne. Niemniej, w ocenie organu podatkowego, przeciwko możliwości uznania stanowiska podatnika za prawidłowe przemawiały przepisy prawa pomocy publicznej. Dokładniej organ uznał, że nowelizacja z 2016 r. stanowiła pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFEU. W związku z tym, że nie została zgłoszona do Komisji Europejskiej zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, stanowi nielegalną pomoc publiczną, a co za tym idzie nie może być stosowana (udzielana).

Podatnik, co zrozumiałe, wystąpił zatem do WSA w Rzeszowie w celu obrony swojego stanowiska. Jak sam stwierdził w skardze:

kwestią sporną między nią i organem interpretacyjnym nie pozostaje wykładnia art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.p.o.l., ale powiązanie przez organ możliwości zastosowania tego zwolnienia z niedozwoloną pomocą publiczną, o jakiej mowa w przepisach unijnych, zwłaszcza art. 107 ust. 1 TFUE.   

WSA w Rzeszowie, rozpatrując zawisły przed nim spór zwrócił uwagę na kilka aspektów. Po pierwsze, zaznaczył, że w postępowaniu prowadzącym do wydania interpretacji indywidualnej organ podatkowy musi także uwzględnić prawo unijne, jeżeli identyfikuje w danej sprawie sytuację, która podlega temu prawu.

Po drugie, Sąd zaznaczył, że sam fakt że podatek od nieruchomości nie jest zharmonizowany na poziomie Unii Europejskiej nie ma znaczenia. Jak zaznaczono w wyroku:

Spółce należało przyznać rację w zakresie, w jakim twierdziła, że podatek od nieruchomości (podatek majątkowy) nie został w ramach Unii Europejskiej zharmonizowany. Ale kwestia ta nie była w sprawie najistotniejsza. Organ interpretacyjny stwierdził bowiem, że rzeczone zwolnienie od podatku, uwalniające spółkę od ciężaru fiskalnego na rzecz budżetu podmiotu publicznego (jednostki samorządu terytorialnego), wypełnia przesłanki do uznania go za pomoc publiczną. Sąd ocenę tę zaaprobował. Wymagało to zatem dokonania oceny dopełnienia przez krajowego ustawodawcę wymagań określonych w przepisach art. 107 i 108 TFUE.

W tym kontekście Sąd poczynił następujące rozważania:

Nie ulegało wątpliwości Sądu, a kwestia ta nie była przedmiotem sporu między stronami, że ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1923), nie została zgłoszona Komisji Europejskiej do procedury uprzedniej konsultacji. Rodzi to dla państwa członkowskiego określone skutki, wynikające z TFUE i rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589. Rzeczypospolita Polska nie realizowała procedury określonej w art. 108 ust. 3 TFUE oraz art. 2 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589. Wobec tego, jak wynika ze zdania 3 art. 108 ust. 3 TFUE, państwo członkowskie nie może wprowadzać w życie projektowanych środków dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej. Z art. 3 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 wynika natomiast, że pomocy podlegającej obowiązkowi zgłoszenia zgodnie z art. 2 ust. 1 nie wprowadza się w życie do czasu podjęcia przez Komisję decyzji zezwalającej na taką pomoc lub do czasu uznania takiej decyzji Komisji za podjętą. Wskazanie organu interpretacyjnego o niemożności zrealizowania przez spółkę uprawnienia wynikającego z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) u.p.o.l. ma zatem legalną podstawę prawną (…).

Organ interpretacyjny, dokonując prawnopodatkowej oceny przedstawionego zdarzenia przyszłego, był zatem uprawniony do powołania się bezpośrednio na przepisy UE, zarówno na art. 107 i 108 TFUE, jak i na klauzulę zawieszającą, o której mowa w art. 3 rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 z dnia 13 lipca 2015 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ponieważ zidentyfikowana materia dotyczyła zagadnienia selektywnej, nowej pomocy publicznej, udzielanej przez państwo członkowie przedsiębiorstwu, czyli materii przekazanej do kompetencji UE, w ramach zagadnień związanych z ochroną wspólnego rynku i konkurencyjności przedsiębiorstw (…)

Sąd, po uznaniu zatem, że organy podatkowe są w pełni uprawnione do weryfikacji czy zmiany dokonane w u.p.o.l. w 2016 r. stanowią nielegalną pomoc publiczną przeszedł sam do weryfikacji tego zagadnienia. Na wstępie Sąd zwrócił w tym zakresie uwagę, że:

W art. 108 TFUE ustanowiono odrębne tryby postępowania w zależności od tego, czy dana pomoc państwa została zakwalifikowana jako istniejąca, czy jako nowa (wyroki TSUE: C-510/16, pkt 25; C-74/16, pkt 86; C-590/14, pkt 45). Nie ulegało wątpliwości Sądu, że nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym, ze względu na konstrukcję u.p.o.l., w której odwołano się do definicji zawartych w u.t.k., wywarła wpływ na opodatkowanie m.in. przedsiębiorców podatkiem od nieruchomości. Rozszerzono nią zakres zwolnienia, przez co pomoc tę należy w rozumieniu traktatowym uznać za „nową pomoc”, podlegającą wymaganiu określonemu w art. 108 ust. 3 TFUE.

Następnie dokonał oceny, czy rozpatrywane zwolnienie spełnia przesłanki o których mowa w art. 107 ust. 1 TFUE. W tym zakresie Sąd nie miał większych wątpliwości i uznał, że tak w istocie było, a zatem rozpatrywane zwolnienie stanowiło nielegalną pomoc publiczną. W oparci o tę konkluzję WSA w Rzeszowie wskazał, że:

W świetle powyższego Sąd uznał stanowisko Prezydenta Miasta M. za zgodne z prawem. Konieczność zapewnienia tak przez sądy, jak i przez organy administracji, pełnej skuteczności przepisów unijnych, musiała zostać zrealizowana także w postępowaniu interpretacyjnym. Również w tym postępowaniu należało zbadać, czy określony rodzaj pomocy publicznej nie narusza unijnych przepisów. Wydanie interpretacji o treści wskazującej na niemożność skorzystania przez spółkę z rzeczonego zwolnienia od podatku (realizację uprawnienia ) do czasu wydania stosownej decyzji przez Komisję Europejską, stanowi zadośćuczynienie obowiązkowi wyciągnięcia „wszelkich konsekwencji” odnośnie do pomocy publicznej wprowadzonej z naruszeniem wymagań określonych w art. 107 i 108 TFUE. Następuje to poprzez wskazanie beneficjentowi (wnioskodawcy) niemożności otrzymania zapłaconego podatku w formie nadpłaty podatku zapłaconego dotychczas bez realizacji uprawnienia wynikającego z art. 7 ust. 1 u.p.o.l., do czasu podjęcia przez Komisję stosownej decyzji.

W końcu Sąd zaznaczył, że takie stanowisko organu pośrednio służy także ochronie podatnika. Jak zaznaczono bowiem w omawianym wyroku:

Pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego należą do środków przewidzianych w prawie krajowym, a to z uwagi na ich ochronną funkcję określoną w Ordynacji podatkowej. W ocenie Sądu, środek ten pozwala tymczasowo usunąć brak zgodności z prawem wprowadzenia w życie pomocy z naruszeniem wymagań traktatowych, tak aby jej beneficjent nie mógł nią dysponować w czasie, jaki pozostał do wydania decyzji przez Komisję. Kwestia ta jest wyraźnie podkreślana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (por. wyrok C-284/12, pkt 31). Działanie takie nie może być li tylko oceniane jako niekorzystne dla spółki, ponieważ stanowi dla niej zabezpieczenie przed ewentualną koniecznością zapłaty podatku wraz z odsetkami, o czym jest mowa w rozporządzeniu Rady (UE) 2015/1589. Taka treść interpretacji zabezpieczy (tymczasowo wyeliminuje) potencjalne ryzyko zakłócenia konkurencji poprzez wskazanie na [czasową] niemożność realizacji zwolnienia, a zarazem zabezpieczy inne przedsiębiorstwa przed uzyskaniem przez spółkę przewagi handlowej na skutek odzyskania nadpłaty. Wywołany nią stan będzie taki, że spółka nie będzie mogła otrzymać rzeczonej pomocy. Natomiast z uwagi na to, że zwolnienie zostało wprowadzone bez zgłoszenia Komisji, spółka nie może mieć na razie uzasadnionych oczekiwań co do prawidłowości przyznania jej pomocy niezgodnie z prawem Unii (por. wyrok TSUE C-349/17, pkt 98, 104).

Z przedstawionych powyżej względów Sąd skargę podatnika oddalił.

Niewątpliwie przedstawione orzeczenie zasługuje na uwagę. Jest tak zwłaszcza z punktu widzenia organów podatkowych. Pokazuje ono bowiem, że w oparciu o prawo pomocy publicznej organy podatkowe takie jak gminy mogą próbować podejmować działania „korekcyjne” względem działań ustawodawcy. Gdy uwzględni się przy tym fakt, że zmiany jakie zaszły w 2016 r. w zakresie zasad opodatkowania infrastruktury kolejkowej to nie jedyny przykład rozwiązań wątpliwych z punktu widzenia prawa pomocy publicznej, to potrzeba sięgnięcia po prawo pomocy publicznej będzie jedynie wzrastała.