Polskie problemy z GBER czyli kazus spółki PCC MCAA Sp. z o.o.

22 czerwca 2020 |

 

W ostatnim czasie, na portalu Prawo.pl, miałem przyjemność zabrać głos w temacie Tarczy finansowej dla MŚP. W swoim artykule zwróciłem uwagę na problematyczną z punktu widzenia prawa pomocy publicznej praktykę polegającą na modyfikowaniu założeń programów pomocowych zatwierdzonych w drodze decyzji Komisji Europejskiej.

 

W dzisiejszym wpisie chciałbym nawiązać do tego tematu. Okazję stwarza ku temu decyzja o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego w związku z pomocą publiczną jaka została udzielona na rzecz polskiej spółki PCC MCAA Sp. z o.o.(1) (dalej: PCC). Jednym z ciekawszych aspektów owej decyzji jest właśnie fakt, że Komisja zwraca w niej uwagę na kwestie zmiany programu pomocowego, jakie były dokonywane przez władze polskie, z pominięciem obowiązków wynikających z prawa pomocy publicznej.

 

Zanim przejdę do omówienia wątpliwości które zmusiły Komisję do wszczęcia postępowania, tytułem wstępu wypada przytoczyć kilka najważniejszych faktów ze sprawy. Z informacji zawartych w decyzji wynika, że PCC w latach 2012 i 2013 uzyskała na potrzeby swojej inwestycji w zakresie nowego zakładu produkcyjnego dwa środki pomocy – dotację finansowaną ze środków unijnych oraz zwolnienie z podatku dochodowego. Jeżeli chodzi o dotację, to kwota w wysokości 66 995 312 zł została przyznana na podstawie programu pomocy państwa mającego na celu ułatwienie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013 (2). Program ten został wprowadzony w życie jako środek regionalnej pomocy inwestycyjnej na mocy art. 13 GBER z 2008 r. (3). Z kolei zwolnienie z podatku dochodowego spółka PCC uzyskała na podstawie programu pomoc państwa mającego na celu ułatwienie inwestycji w polskich specjalnych strefach ekonomicznych. Program ten wprowadzono w życie jako środek regionalnej pomocy inwestycyjnej również na mocy art. 13 GBER 2008. W celu uzyskania wsparcia z tego programu PCC uzyskała zezwolenia na prowadzenie działalności na terenie Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Invest-Park” w którym ustalono maksymalna wysokość kosztów kwalifikowalnych inwestycji na 300 000 000 zł, przy czym zezwolenie nie wskazywało maksymalnej wartości pomocy.

 

Na skutek skargi złożonej  w 2014 r. przez niemiecką spółką CABB GmbH tematem wsparcia PCC zajęła się Komisja Europejska. Po ponad 5 latach procedowania okazało się, ze w skardze niemieckiego konkurenta coś jednak było na rzeczy – w związku z tym Komisja w październiku 2019 r. wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające. Z treści decyzji wynika, że wątpliwości Komisji wzbudziło kilka kwestii. W interesującym nas zakresie Komisja zwróciła uwagę na fakt, iż władze polskie nie dotrzymały obowiązków sprawozdawczych z art. 9 ust. 1 GBER 2008. Zgodnie z tym przepisem były one zobowiązane do przedłożenia Komisji informacji zbiorczych o przyjętym programie pomocowym (4). W ocenie Komisji nie wywiązały się jednak z tego obowiązku co najmniej z dwóch powodów. Pierwszy z nich to fakt przedłożenia informacji zbiorczych już po owym 20 dniowym terminie. Drugi z nich dotyczył z kolei okoliczności, iż władze polskie jakkolwiek zmodyfikowały program pomocowy (5), to jednak nie przedłożyły informacji zbiorczych o owym zmodyfikowanym programie. W tym zakresie Komisja zwróciła uwagę, że również na gruncie GBER Państwa Członkowskie muszą pamiętać o obowiązku informowania Komisji o wszelkich istotnych zmianach programów pomocowych. Jeżeli takie istotne zmiany następują to wówczas aktualizuje się obowiązek z art. 9 ust. 1 GBER 2008.  

 

W odniesieniu do kwestii tego, co Komisja uważa za istotną zmianę, to organ ten w pierwszej kolejności zaznaczył, iż w jego ocenie zagadnienie to należy rozpatrywać przez pryzmat art. 4 ust. 1 rozporządzenia 794/2004. Przywołany przepis przewiduje z kolei, że zmiana pomocy istniejącej oznacza:jakąkolwiek zmianę inną niż modyfikacje o czysto administracyjnym lub formalnym charakterze, która nie może wpłynąć na ocenę zgodności danego środka pomocowego ze wspólnym rynkiem. Jednak wzrost pierwotnego budżetu istniejącego programu pomocowego do 20 % nie jest uznawany za zmianę pomocy istniejącej.

 

Dodatkowych wskazówek co do tego, jakie zmiany należy uważać za istotne dostarcza art. 4 ust. 2 rozporządzenia 794/2004 (6). Zalicza on bowiem do tej kategorii takie zmiany jak przedłużenie czasu trwania zatwierdzonego programu pomocowego czy też zaostrzenie kryteriów dotyczących stosowania zatwierdzonego programu pomocowego, zmniejszenie intensywności pomocy lub ograniczenie kosztów kwalifikowanych.

 

W dalszej kolejności Komisja, analizując zagadnienie „istotnej zmiany” przywołała stanowisko sądów unijnych i wskazała, że:

 

Sądy Unii wyjaśniły, kiedy należy przyjąć, że w wyniku zmiany istniejącej pomocy pojawia się nowa pomoc. W szczególności gdy zmiana ta ma wpływ na istotę pierwotnego systemu, system ten przekształca się w system nowej pomocy. W związku z tym, aby pomoc mogła zostać uznana za nową, zmianie musiały ulec podstawowe cechy poprzedniego programu pomocy. Takie stanowisko zajął również Rzecznik Generalny Manuel Campos Sanchez-Bordona: „Niewielka zmiana istniejącej pomocy, która, jako taka, nie spowodowałby obowiązku jej zgłoszenia, zależy od tego, czy zmiany dotyczą »elementów składowych wcześniej istniejącego systemu pomocy. »Istotna zmiana« nastąpi, gdy zmianom ulegnie jeden lub więcej z tych podstawowych elementów, niezależnie od tego, czy charakter tych zmian jest podmiotowy, przedmiotowy, czy czasowy”.

 

W oparciu o powyższe rozważania Komisja uznała, że za istotną zmianę należy uznać zwłaszcza zwiększenie intensywności pomocy z poziomu 25 % do 30 %. Taka konkluzja oznaczała, że władze polskie w odniesieniu do programu pomocowego ujętego w ramy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 nie spełniły wszystkich warunków z GBER 2008. Tym samym ten program pomocowy nie mógł korzystać z dobrodziejstw GBER 2008, a skoro nie został zgłoszony w trybie art. 108 ust. 3 TFUE do Komisji, to został wdrożony niezgodnie z prawem (był bezprawny).  

 

W praktyce takie stwierdzenie Komisji oznacza, że wszelka pomoc przyznana w oparciu o te rozporządzenie, w tym pomoc na rzecz PCC, wymaga ponownej, drobiazgowej analizy. Nie można przy tym nawet wykluczyć ryzyka obowiązku zwrotu pomocy. Nie czas i miejsce na analizowanie wszystkich rozważań Komisji w tym względzie – niemniej jednak lektura decyzji w sprawie PCC jasno pokazuje, że dokonywanie zmian w programach pomocowych wymaga zawsze wnikliwej analizy.  Może się bowiem okazać, ze nawet tak wydawałaby się drobna zmiana jak zwiększenie intensywności pomocy o 5 % wywołuje dalekosiężne skutki. Czas pokaże czy Komisja w końcowej swojej decyzji podtrzyma dotychczas wyrażone wątpliwości.

 

1. Decyzja SA.38330 (2016/FC) – Polska – Domniemana niezgodna z prawem regionalna pomoc inwestycyjna na rzecz PCC MCAA Sp. z o.o. (PCC) – dokument dostępny jest tutaj.

 

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 maja 2009 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013, Dziennik Ustaw nr 75, poz. 638.

 

3. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE L 214 z dnia 9 sierpnia 2008 r., str. 3).

 

4. Zbliżony obowiązek przewiduje art. 11 lit a obecnie obowiązującego GBER-a czyli rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z dnia 26 czerwca 2014 r., str. 1 ze zm.).

 

5. Pierwotne rozporządzenia Ministra Gospodarki zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie udzielania pomocy finansowej dla inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 (Dz. U. 2010 Nr 40 poz. 241). Od strony merytorycznej nowe rozporządzenie wprowadziło takie zmiany jak zwiększenie maksymalnej intensywności pomocy z 25 % do 30 % czy też wprowadzenie wymogu by środki trwałe zakupione przez duże przedsiębiorstwa były nowe.

 

6. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (UE) 2015/1589 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 140 z dnia 30 kwietnia 2004 r., str. 1).


Skontaktuj się z doradcą

Porozmawiajmy

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Poprzez kliknięcie przycisku „Akceptuj", bądź „X", wyrażasz zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. Więcej o możliwościach zmiany ich ustawień, w tym ich wyłączenia, przeczytasz w naszej Polityce prywatności.
AKCEPTUJ